Kiedy organ nie może nałożyć na mieszkańców gminy opłaty adiacenckiej?

Opłata adiacencka, regulowana przez ustawę o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r., to forma obciążenia finansowego nakładana na właścicieli lub użytkowników wieczystych nieruchomości. Warunkiem jej nałożenia jest wzrost wartości nieruchomości związany z podziałem lub scaleniem nieruchomości, bądź budową urządzeń infrastruktury technicznej (np. dróg czy sieci kanalizacyjnej) z udziałem środków publicznych. Stawka opłaty, nieprzekraczająca 50 proc. wzrostu wartości nieruchomości, wynika z uchwały rady gminy, a organ odpowiedzialny, tj. wójt, burmistrz lub prezydent miasta, ustala ją poprzez decyzję administracyjną.

Termin na nałożenie opłaty adiacenckiej wynosi 3 lata od momentu, kiedy decyzja o podziale nieruchomości staje się ostateczna lub właściciel uzyskuje możliwość korzystania z nowo powstałej infrastruktury. Zgodnie z art. 145 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, termin ten ma charakter materialnoprawny, a dla jego zachowania wymagane jest wydanie decyzji przed upływem 3 lat.

Problem często wynika z obliczania terminu dla opłaty adiacenckiej. Jednakże, według większości orzecznictwa sądowego, takie wymaganie spełnia wydanie decyzji przed upływem terminu, nawet jeśli decyzja nie ma przymiotu ostateczności. To oznacza, że decyzja, nawet jeśli stanie się ostateczna po 3 latach, ale zostanie wydana wcześniej, spełnia warunki ustawowe.

W przypadku wadliwej decyzji wydanej przez organ I instancji, jak sugeruje orzecznictwo Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, bieg trzyletniego terminu zostaje przerwany. Jeśli decyzję uchyla się, to eliminuje się jakąkolwiek decyzję z obrotu prawnego, co skutecznie przerywa termin bezterminowo. Zatem, wycofanie wadliwej decyzji ustalającej opłatę adiacencką, po upływie trzyletniego terminu, powoduje utratę uprawnień organu do nałożenia tej opłaty na mieszkańców gminy. Jest to sytuacja, w której organ gminy traci zdolność kształtowania praw i obowiązków jednostki w obszarze administracyjno-prawnego stosunku materialnego.