Czy pozbawienie strony możliwości zapoznania się z dowodami może skutkować wznowieniem postępowania?

W sytuacji, gdy organ przed wydaniem decyzji nie umożliwił stronom zapoznania się z zebranymi dowodami i materiałami (co w konsekwencji uniemożliwiło również ustosunkowanie się do nich), istnieje możliwość wznowienia całego postępowania.

Zgodnie z postanowieniem art. 145 § 1 pkt 4 kodeksu postępowania administracyjnego, w przypadku zakończonym wydaniem ostatecznej decyzji, postępowanie może zostać wznowione, jeśli z jakiegokolwiek powodu strona (bez własnej winy) nie uczestniczyła w postępowaniu. Chodzi tu o rażące zaniedbanie prawa i naruszenie zasady umożliwienia aktywnego udziału stron w procesie dowodowym. Przykładowo, gdy strona przeciwna składa odwołanie, a organ przed wydaniem decyzji nie dostarcza żadnej kopii odwołania ani nie umożliwia wypowiedzenia się w sprawie nowych dowodów (np. fotografii, zeznań nowych świadków), może to skutkować wznowieniem postępowania przed organem drugiej instancji. Warto podkreślić, że strona powinna mieć możliwość zapoznania się z treścią złożonego odwołania i wypowiedzenia się na jego temat. Organ zobowiązany jest poinformować o złożeniu odwołania oraz dołączyć do niego kopię. W szczególnych sytuacjach może także wyznaczyć termin, w którym strona powinna samodzielnie zapoznać się z nowymi dowodami. Jeśli strona nie skorzysta z tej opcji, decyzja staje się ostateczna. Jednakże, jeśli organ zaniecha niezbędnych procedur, strona ma prawo do odwołania się. Wynika to jasno z przesłanek zawartych w art. 10 § 1 k.p.a., zobowiązujących organy administracji publicznej do zapewnienia stronom aktywnego uczestnictwa na każdym etapie postępowania, co obejmuje możliwość wypowiedzenia się na temat zebranych dowodów, materiałów i zgłoszonych roszczeń. Art. 81 k.p.a. definiuje uznanie danej okoliczności w postępowaniu administracyjnym za udowodnioną tylko wtedy, gdy stronom wcześniej umożliwiono wypowiedzenie się na temat zebranego materiału. Zasada ta ma zastosowanie również w postępowaniu odwoławczym, gdzie w danej sprawie ma miejsce uzupełniające postępowanie dowodowe.Należy jednak pamiętać, że nie każde naruszenie przez organ wspomnianych zasad jest wystarczające do unieważnienia decyzji administracyjnej. Aby argumentacja ta była skuteczna, strona musi udowodnić, że naruszenie (szczególnie art. 10 § 1 k.p.a.) faktycznie uniemożliwiło jej wykonanie konkretnych czynności procesowych, zwykle związanych z postępowaniem dowodowym. Ponadto, należy dowieść, że zaniechanie organu miało decydujący wpływ na rezultat sprawy – mówi Bartosz Antos z portalu www.grunttozysk.pl. W analogiczny sposób do przytoczonego przypadku, gdzie stronie uniemożliwiono skuteczne podważenie nowo przedstawionych dowodów. Te argumenty znajdują potwierdzenie w licznych orzeczeniach sądowych, np. WSA w Warszawie, sygnatura: VIII SA/Wa 604/2011.