Rola i zakres działania rady gminy: Część pierwsza

Ile osób powinno zasiadać w radzie gminy? Jakie są kompetencje rady gminy oraz czym powinna się zajmować?

Podstawy prawne

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 r., organami gminy są rada gminy oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta). Rada gminy to organ stanowiący i kontrolny, podczas gdy wójt jest organem wykonawczym, odpowiedzialnym za reprezentowanie gminy na zewnątrz oraz zarządzanie bieżącymi sprawami.

Jeśli siedziba rady gminy znajduje się w mieście należącym do obszaru administracyjnego danej gminy, to rada nazywana jest radą miejską. Organizację oraz tryb pracy organów gminy określa statut gminy, który zazwyczaj ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Statut gminy nie może być sprzeczny z przepisami ustawy o samorządzie gminnym i jest dokumentem niekadencyjnym.

Skład rady gminy

Kadencja rady gminy trwa 4 lata od dnia jej wyboru. Ustawowy skład rady gminy obejmuje aktualnych radnych, którzy zostali wybrani w wyborach uzupełniających oraz tych, których mandaty wygasły na podstawie uchwał, które sąd uznał za nieważne. Liczba radnych w radzie gminy zależy od liczby mieszkańców gminy: piętnastu radnych w gminach do 20 000 mieszkańców, dwudziestu jeden w gminach do 50 000 mieszkańców, dwudziestu trzech w gminach do 100 000 mieszkańców, dwudziestu pięciu w gminach do 200 000 mieszkańców oraz po trzech radnych na każde kolejne 100 000 mieszkańców, przy czym łączna liczba radnych nie może przekroczyć czterdziestu pięciu.

Rola komisji rewizyjnej

Rada gminy powołuje komisję rewizyjną do kontroli działań wójta, gminnych jednostek oraz jednostek pomocniczych gminy. Skład komisji rewizyjnej musi obejmować przedstawicieli wszystkich klubów i jest to obowiązkowe.

Komisja rewizyjna ocenia wykonanie budżetu gminy i przedstawia radzie gminy wniosek dotyczący udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Wniosek ten jest oceniany przez regionalną izbę obrachunkową.

Komisja rewizyjna może także realizować inne zadania zlecone przez radę gminy w zakresie kontroli, pod warunkiem, że nie narusza to uprawnień innych komisji powołanych przez radę gminy. Zasady funkcjonowania komisji rewizyjnej określa również statut gminy.

Dlaczego działanie organów musi być jawne?

Zgodnie z art. 11b ustawy o samorządzie gminnym, działania organów gminy powinny być jawne. Ograniczenia w jawności mogą wynikać jedynie z przepisów innych ustaw. Jawność działania organów gminy obejmuje prawo obywateli do uzyskiwania informacji, uczestnictwa w sesjach rady gminy i posiedzeniach jej komisji oraz dostępu do dokumentów publicznych. Zasady dostępu do dokumentów określa statut gminy, jednak nie może on wyłączyć zasady jawności działania gminy. W przypadku odmowy dostępu do dokumentów, mieszkaniec gminy może złożyć skargę, argumentując naruszenie zasady jawności działania gminy.