Zasiedzenie służebności gruntowej a wynagrodzenie za przesył

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego, przedsiębiorstwa energetyczne posiadające starą decyzję administracyjną na budowę i eksploatację linii nie będą już mogły ubiegać się o zasiedzenie służebności gruntowej. W tej sytuacji właścicielom działek łatwiej będzie starać się o ustanowienie służebności przesyłu oraz uzyskanie z tego tytułu wynagrodzenia lub odszkodowania.

W kwietniu 2014 roku Sąd Najwyższy, w składzie siedmioosobowym, podjął uchwałę dotyczącą starych linii energetycznych. Zgodnie z nią, decyzja administracyjna nie może stanowić podstawy dla przedsiębiorstwa energetycznego do ubiegania się o zasiedzenie służebności gruntowej działki, na której znajdują się słupy lub kable przedsiębiorstwa.

Procedura ubiegania się o zasiedzenie jest powszechnie praktykowana w przedsiębiorstwach energetycznych od wielu lat. Właściciele działek starają się o ustanowienie służebności przesyłu oraz otrzymywanie wynagrodzenia, a przedsiębiorstwa, które nie chcą płacić, często w trakcie postępowania sądowego powołują się na zasiedzenie lub składają odrębny wniosek o stwierdzenie, że zasiedzieli służebność przed 3 sierpnia 2008 roku, czyli przed wprowadzeniem przesłanki służebności przesyłu do kodeksu cywilnego. Sądy zazwyczaj przychylają się do argumentów przedsiębiorstw.

Uchwała SN wynikła z sytuacji, w której sąd rejonowy odmówił stwierdzenia zasiedzenia zakładowi energetycznemu, mającemu już tytuł do gruntu pozwalający na wstęp na działkę z instalacjami. Sąd uznał, że decyzja z 29 października 1962 r., wydana na podstawie art. 35 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, powinna wystarczyć. Zakład złożył apelację, ale została ona odrzucona przez sąd okręgowy. Sprawa trafiła do SN za pośrednictwem skargi kasacyjnej. Sąd Najwyższy podjął uchwałę stwierdzającą, że nabycie służebności gruntowej przez zasiedzenie nie wynika z uprawnień przyznanych na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 wspomnianej ustawy.

Jednakże, sprawa zasiedzenia służebności gruntowej nie jest jeszcze jednoznacznie rozstrzygnięta. Uchwała SN nie jest ostateczna. Trybunał Konstytucyjny, który otrzymał zapytania prawne od sądów wrocławskiego i grudziądzkiego, będzie musiał rozważyć podstawę prawną zasiedzenia służebności gruntowej, zwłaszcza art. 292 kodeksu cywilnego, w tym art. 172 § 1 oraz art. 285 § 1 i 2. Wiele sądów wstrzymuje obecnie sprawy dotyczące zasiedzenia służebności, oczekując na ostateczną decyzję Trybunału, która może wpłynąć na podstawy prawne wcześniej wydanych orzeczeń, stwierdzających istnienie zasiedzenia.