Kiedy stowarzyszenie będzie stroną w postępowaniu administracyjnym?

Jakie warunki muszą zostać spełnione, by dana organizacja społeczna mogła zostać uznana za stronę w postępowaniu administracyjnym, przykładowo w postępowaniu o uzyskanie warunków zabudowy?

Podstawa prawna

W myśl art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach osoby, w liczbie co najmniej trzech, zamierzające założyć stowarzyszenie zwykłe, uchwalają regulamin działalności, określający w szczególności nazwę stowarzyszenia zwykłego, cel lub cele, teren i środki działania, siedzibę, przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo zarząd, zasady dokonywania zmian regulaminu działalności, sposób nabycia i utraty członkostwa, a także sposób rozwiązania stowarzyszenia zwykłego. Idąc dalej, za art. 43 pkt 2 Prawa o stowarzyszeniach, warto mieć na uwadze, że ilekroć w ustawie jest mowa o statucie, należy przez to rozumieć regulamin stowarzyszenia zwykłego.

Stowarzyszenie stroną w postępowaniu

Zgodnie z art. 31 kodeksu postępowania administracyjnego każda organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem wszczęcia postępowania lub też dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu,  jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i równocześnie gdy przemawia za tym interes społeczny – informuje Bartosz Antos z portalu www.dzialkanadmorzem.pl. Organ administracji publicznej, jeśli uzna żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, postanawia o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu, która uczestniczy w nim na prawach strony. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu stowarzyszeniu służy zażalenie. Warto mieć także na uwadze, że organ administracji publicznej, posiada uprawnienia, by w chwili wszczęcia postępowania w sprawie dotyczącej innej osoby, zawiadomić o tym fakcie organizację społeczną, jeżeli uzna, że może ona być zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe, i gdy przemawia za tym interes społeczny. Organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego. Należy także zaznaczyć, że omówionego tu art. 31 kodeksu postępowania administracyjnego, zgodnie z art. 28 ust. 3 prawa budowalnego, nie stosuje się w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę. Dla przypomnienia, stronami w postępowaniu w sprawie wydania pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.

Gdy sprawy trafiają do sądu

Aby dokładnie zilustrować, kiedy zachodzą okoliczności wymienione przez ustawodawcę w art. 31 kodeksu postępowania administracyjnego omówiony zostanie wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 12 marca 2014 roku (sygnatura akt: I SA/Kr 1376/13), w którym uwzględniona została skarga pewnego stowarzyszenia w związku z odmową przyznania jej przymiotu strony w postępowaniu w sprawie budowy przez deweloperów obiektów wielorodzinnych. Pierwszą z zaprezentowanych powyżej przesłanek była zasadność dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu z uwagi na jej cele statutowe. W praktyce oznacza to, że musi zaistnieć rzeczywisty związek pomiędzy przedmiotem toczącego się postępowania administracyjnego a celami oraz zakresem działania danej organizacji społecznej, które powinny zostać ustalone w statucie danego stowarzyszenia – wyjaśnia Bartosz Antos z portalu www.dzialkanadmorzem.pl. W przywołanej tu sprawie celami stowarzyszenia, na które powołało się ono we wniosku do organu administracji publicznej, była ekologia, ochrona środowiska oraz udział w kształtowaniu przestrzeni i zieleni miasta. Jednak, zdaniem rozpatrującego sprawę organu, nie zostało wykazane równocześnie na czym miałoby polegać działanie w zakresie interesu społecznego.

Interes społeczny a praktyka

Niestety, zakres pojęcia interesu społecznego nie został przez ustawodawcę jasno zdefiniowany. Dlatego właśnie, przy rozstrzyganiu o możliwości dopuszczenia danego stowarzyszenia do udziału w postępowaniu na prawach strony, powinny być brane pod uwagę indywidualne okoliczności, jakie zachodzą dla danej sprawy. W praktyce oznacza to zatem, że każda organizacja już na etapie wniosku do organu administracyjnego, zobligowana jest do dostarczenia wyczerpujących, konkretnych i przejrzystych argumentów przemawiających za faktem, że spełnia przewidziane przez kodeks postępowania administracyjnego wytyczne.

Warto spojrzeć jeszcze na wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego (II OSK 2189/17; 2664/18; 2818/16; 609/17; 1254/18) pokazujące, że w postępowaniu o uzyskanie warunków zabudowy stroną postępowania może być nawet organizacja założona przez mieszkańców osiedla. Organizacja powstała w celu zablokowania niekorzystnego przedsięwzięcia deweloperskiego  - a mianowicie budowy kilku bloków wielorodzinnych na osiedlu domów jednorodzinnych. Spełnione zostały bowiem obie przesłanki, o których mówi kodeks postępowania administracyjnego. W tym konkretnym przypadku interesem społecznym był interes prawny mieszkańców domków jednorodzinnych, który naruszony został poprzez budowę bloków.

Stowarzyszanie zgodne z prawem

Ponadto w pewnych sytuacjach warto dokładnie sprawdzać, czy mamy rzeczywiście do czynienia ze stworzeniem działającym zgodnie z literą prawa – radzi Bartosz Antos z portalu www.dzialkanadmorzem.pl. Pamiętajmy, że stowarzyszenia zwykłe nabywają zdolność prawną (czyli zdolność sądową i procesową), jeżeli w ciągu 30 dni od dnia uzyskania informacji o założeniu stowarzyszenia (zgodnie z wytycznymi omówionymi powyżej) organ nadzorujący nie zakazał prowadzenia przez niego działalności. Jeśli nie zostały spełnione wszystkie z tych przesłanek, nie mamy do czynienia z organizacją społeczną w rozumieniu ustawy o stowarzyszeniach, a więc nie posiada ona uprawień do żądania, by dopuszczono ją do udziału w toczącym się postępowaniu administracyjnym.

Przeczytaj także:

Podatek rolny – kiedy obowiązuje, jak go obliczyć? Część druga.

  W poprzedniej części poradnika wyjaśnione zostało od jakich terenów należy odpr...

Nowy standard wyceny nieruchomości

Wycena nieruchomości już niebawem zmieni swoje oblicze. 14 marca 2019 r. odbyła się konferencja,...

Czy wiesz, że 65% Polaków uważa, że najlepszym zabezpieczeniem na
emeryturę jest posiadanie nieruchomości? »